• สวัสดีครับเืพื่อนๆ สำหรับในวันนี้ผมได้ทำบทความเกี่ยวกับอุปกรณ์อิเล็คทรอนิคส์ที่มีใช้อยู่ใน Parts ของโน๊ตบุ๊คครับ เป็นชิ้นอุปกรณ์เล็ก (Component) ที่มีความสำคัญชิ้นหนึ่งครับ เพื่อนๆ ที่เป็นนักอิเล็คทรอนิคส์ก็คงจะรู้จักกันดี? แต่เพื่อนๆ อีกหลายท่านที่ยังไม่รู้จัก? หากได้อ่านบทความนี้จบ? ก็คงจะได้เข้าใจดีขึ้นนะครับ
  • ทรานซิสเตอร์แบบมอสเฟต( metal?oxide?semiconductor field-effect transistor MOSFET) เป็นทรานซิสเตอร์ ที่ใช้อิทธิพลสนามไฟฟ้าในการควบคุมสัญญาณไฟฟ้า โดยใช้ออกไซด์ของโลหะในการทำส่วน GATE นิยมใช้ในวงจรดิจิตอล โดยนำไปสร้างลอจิกเกตต่างๆเพราะมีขนาดเล็ก

MOSFET ประกอบด้วยสามส่วน คือ

  • GATE เป็นส่วนที่ทำมาจากออกไซด์ของโลหะ โดยสร้างให้เกิดความต่างศักย์ตกคร่อมระหว่างแผ่นสองแผ่นเพื่อ สร้างสนามไฟฟ้าเพื่อควบคุมการเข้าออกของสัญญาณไฟฟ้า
  • SORCE เป็นส่วนขาเข้าของสัญญาณ
  • DRAIN เป็นส่วนขาออกของสัญญาณ
fet

Mosfet ตัวถัง แบบ SOT-89

fet2

Mosfet ตัวถัง แบบ TO-220AB และ ตัวถัง TO-263

fet21

การตรวจวัด มอสเฟท แบบชาวบ้านๆ (ไม่ต้องพูดถึงทฤษฎีมากนัก)

fet1

  • ใช้รูปด้านบนที่เป้นตัวสามขา เป็นชุดทดลองในครั้งนี้นะครับ

fet-step

ต้องคายประจุก่อนทุกครั้ง ก่อนวัด และก่อนบัดกรี มอสเฟท

  • อันดับแรกครับ การจะวัดมอสเฟท ต้องทำการ คายประจุก่อนวัดทุกครั้ง ดังนี้ครับ
  • เริ่มต้นด้วยการ ตั้งมิเตอร์ไปที่ Rx1 สายสีดำจับที่ขากลาง  สายสีแดงจับที่ขาซ้าย (เราเรียกว่าเป็นการไบอัสไฟลบ เพื่อเป็นการคายประจุในตัวมอสเฟทนะครับ ) เสร็จแล้วย้ายสายสีแดงไปที่ขาขวาสุด  เข็มมิเตอร์ต้องอยู่นิ่งๆ ครับ

วิธีการวัด มอสเฟท ว่าดีหรือเสีย

  • รูปที่ 1  สายมิเตอร์สีดำจับที่ขากลาง สายมิเตอร์สีแดงจับที่ขาขวา  เข็มมิเตอร์ต้องไม่ขึ้นนะครับ (เพราะเราได้ทำการคายประจุตามหัวข้อด้านบนแล้ว)
  • รูปที่ 2 ให้ย้ายสายมิเตอร์สีดำมาแตะที่ขาซ้ายสุดสักพัก  แล้วย้ายสายมิเตอร์สีดำไปแตะที่ขากลางอีกครั้ง(โดยสายมิเตอร์สีแดงยังคงแตะอยู่ที่ขาขวาสุด)  เข็มมิเตอร์ต้องขึ้น ตามรูปที่ 3 ครับ ถ้าไม่ขึ้นหรือขึ้นน้อย กว่าครึ่งสเกล ก็จัดได้ว่า มอสเฟทนั้นอาจมีปัญหาในการนำกระแสครับ
    fet3

Fet แบบ 8 ขา บนเมนบอร์ดโน๊ตบุ๊คนะครับ  สังเกตุจาก  ลักษณะขา 1 -3  เชื่อมต่อถึงกันหมด เป็นขา Sorce

ขาที่ 4 แยกอิสระ 1 ขา เป็นขา Gate (ไว้ไบอัสนั่นเองครับ)

ส่วนขาที่ 5 – 8 เชื่อมต่อถึงกันหมด เป็นขา Drain

  • การสังเกตุ มอสเฟส 8  ขา บนเมนบอร์ดโน๊ตบุ๊ค

    • ให้ดูลายวงจร จะเห็นว่า ขาของตัวอุปกรณ์นั้นจะวางบนลายวงจร บนตำแหน่งเดียวกัน เป็นส่วนใหญ่  และจะมีอักษรพิมพ์ไว้เป็น Q เช่น PQ3 ตามรูป ด้านบนนะครับ? แต่ถ้าเป็นประเภท IC ขาแต่ละขาจะแยกลงบนลายวงจร เป็นแบบ 1 ต่อ 1 ครับ นั่นหมายถึง ไอซี 8 ขา ก็จะมีลายวงจร 8 ตำแหน่ง ไม่ต่อถึงกันแบบรูปของ PQ3 ตามตัวอย่างครับ อีกอย่างหนึ่งก็คือ อักษรที่พิมพ์ไว้ข้างๆ ของ IC จะเป็น U ซะมากกว่าครับ

  • การวัดขามอสเฟสแบบ 8 ขา ตามตัวอย่าง (ต้องถอดออกมาวัดนะครับ)

    • คายประจุก่อนทุกครั้ง ก่อนวัด และก่อนบัดกรี มอสเฟท? (เอาปลายสายวัดมิเตอร์ ช้อตระหว่างขา 3 กับ 4 ครับ

    • ต่อจากนั้น เอาสายมิเตอร์สีแดง จับที่ ขา 1-3 ขาใดขาหนึ่ง(เพราะมันเป็นขาเดียวกัน) และเอาสายมิเตอร์สีดำจับที่ขา 5 – 8 ที่อยู่อีกฝั่งหนึ่ง เข็มมิเตอร์ไม่ควรจะขึ้นนะครับ (ถ้าขึ้น ให้ไปทำการคายประจุก่อน แล้วกลับมาทำอีกครั้ง? ถ้ายังขึ้นแสดงว่า เฟท ช้อตนะครับ)
    • ต่อจากนั้นเอาสายมิเตอร์สีดำ ไปแตะขา4 แล้วนำกลับไปแตะที่ขา 5-8 (ขาใดขาหนึ่งนะครับ) ถ้ามอสเฟตทำงานได้ เราจะเห็นเข็มมิเตอร์จะวิ่งจากซ้ายไปขวาได้แล้ว  นั่นแสดงว่าในเบื้องต้นมอสเฟทตัวนี้ ใช้งานได้ครับ? แต่ถ้าไม่ขึ้นก็แสดงว่าเสียนะครับ หรืออาจเป็นว่าเพื่อนๆกำลังวัดอุปกรณ์ชิ้นอื่นอยู่ที่ไม่ใช่มอสเฟตแบบตามตัวอย่างครับ  หรืออาจเป็นมอสเฟต ชนิดที่ผมยังไม่ได้พูดถึง นะครับ
fet8pin1
fet8pin

การวัดมอสเฟต 8 ขา ดี เสีย ในขณะที่อยู่ในวงจรตามรูป

  • ให้ตั้งมิเตอร์ Rx1 เอาสายมิเตอร์ดำ หรือแดงก็ได้ แตะไปที่ขาของมอสเฟตในตำแหน่ง ขา 1-3 ขาใดขาหนึ่งก็ได้  และสายมิเตอร์ที่เหลือ ก็แตะกับตัวมอสเฟท ในตำแหน่งขาที่ 5-8 ขาใดขาหนึ่งนะครับ  เข็มมิเตอร์ต้องไม่ขึ้นแบบสุดทางฝั่งขวา  โดยการวัดอีกครั้งให้กลับขั้วสาย แดง เป็น ดำ และ ดำ เป็นแดง วัดอีกครั้ง เหมือนเดิมครับ ถ้าเข็มมิเตอร์ยังคงขึ้นสุดทางฝั่งขวา ในเบื้องต้นให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่า มอสเฟทช้อตครัับ (การวัดที่แน่นอนที่สุดคือ ถอดออกมาวัดนอกวงจรครับ)  เพราะตามหลักการมันต้องขึ้ และไม่ขึ้น หรืออาจขึ้นน้อยกว่า ถึงจะไม่ช้อต
  • เป็นยังไงบ้างครับเพื่อนๆ  พอทำได้ หรือได้ความรู้บ้างไม๊ครับ? เพื่อนๆ ท่านใดมีข้อสงสัยใด ก็ comment ไว้ด้านล่างนะครับ

ข้อควรทราบ

  • หากการไบอัสที่ขาเกรท เป็นการใช้สายมิเตอร์ที่เป็นสีดำ (ไฟบวก) และการทำงานเกิดขึ้นได้  นั่นหมายถึงว่า MosFet ตัวนั้น เป็นชนิด  N-Type

  • แต่ถ้าเป็นการไบอัสที่ขาเกรท ด้วยสายมิเตอร์สีแดง(ไฟลบ) และการทำงานเกิดขึ้นได้  นั่นหมายถึงว่า MosFet ตัวนั้น เป็นชนิด P-Type