เครื่องเคลือบดินเผาแห่งจิ่งเต๋อเจิ้น

เครื่องเคลือบดินเผาแห่งจิ่งเต๋อเจิ้น

ขอความรู้เรื่องประวัติการทำถ้วยชามที่ใช้ดินเกาลินท ำในจีน ไม่ทราบเมืองไหน มีประวัติไหม อย่างใดพจน์

ตอบ พจน์

ข้อมูลจากเว็บไซต์ของ China Radio International (CRI) มีรายละเอียดเกี่ยวกับเครื่องเคลือบดินเผา หรือกังไสแห่งแผ่นดินจีน สรุปความได้ว่า เมืองจิ่งเต๋อเจิ้นเป็นแหล่งผลิตเครื่องเคลือบดินเผา มาแต่ดั้งเดิมของจีน ผลิตกันมาตั้งแต่สมัยราชวงศ์ถัง (พ.ศ. 1161-1450) และที่สุดเฟื่องฟูยิ่งในสมัยราชวงศ์ซ่ง หรือราชวงศ์ซ้อง (พ.ศ.1503-1822) โดยเครื่องถ้วยชามที่ใช้กันในพระราชสำนักต้องสั่งซื้ อจากจิ่งเต๋อเจิ้นเท่านั้น ซึ่งมีผู้เปรียบเทียบว่าเครื่องเคลือบของจิ่งเต๋อเจิ ้นนั้น "ขาวราวหยก ใสดังกระจก บางเหมือนกระดาษ เสียงดุจเคาะหิน"

ในอดีต จิ่งเต๋อเจิ้นเป็นตำบลเล็กๆ มีชื่อเรียก "ชางหนาน" กระทั่งพ.ศ.1547 จักรพรรดิเจินจงแห่งราชวงศ์ซ้องเหนือสั่งให้เปิดศูนย ์การค้าผลิตภัณฑ์เครื่องเคลือบดินเผาขึ้นที่ตำบลนี้ ได้ทรงลายลักษณ์อักษรคําว่า "ผลิตในปีรัชสมัยจิ่งเต๋อ" ซึ่งเป็นนามรัชสมัยของพระองค์ไว้ใต้เครื่องเคลือบดัง กล่าว และพระราชทานคําว่า จิ่งเต๋อ ให้เป็นชื่อเมืองด้วย นับจากนั้นมาเมืองนี้ก็ได้เปลี่ยนชื่อเป็น จิ่งเต๋อเจิ้น (เจิ้น แปลว่า ตำบล)

ทั้งนี้ เพราะเนื้อดินในเขต จิ่งเต๋อเจิ้นเป็นดินคุณภาพดี เหมาะสำหรับทำเป็นเครื่องเคลือบ เมื่อพ.ศ.2412 ริชโธเฟน นักธรณีวิทยาชาวเยอรมันไปสำรวจ ที่จิ่งเต๋อเจิ้น เขาระบุว่า ดินเกาลิน (kaolin) มาจากเนินเขากาวหลิ่งบริเวณเมืองจิ่งเต๋อเจิ้น เป็นดินผสมดินข้าวเจ้ากับดินข้าวเหนียว ซึ่งเป็นวัตถุดิบที่สำคัญที่สุดในการทำเครื่องเคลือบ ดินเผา

ดินเกาลิน เป็นชื่อดินทางวิชาการตามมาตรฐานสากล (หรือ China Clay หรือ ดินขาว เกิดจากการแปรสภาพของหินแกรนิตเป็นหินฟันม้า มีความบริสุทธิ์สูง เนื้อดินหยาบ สีขาวหม่น มีความเหนียวน้อย หดตัวน้อย ทนความร้อนได้สูง) ซึ่งตั้งแต่สมัยราชวงศ์ซ้องเหนือดังกล่าวที่เครื่องเ คลือบดินเผาของจิ่งเต๋อเจิ้นส่งออกไปยังญี่ปุ่น เกาหลี เวียดนาม เอเชียอาคเนย์ ตะวันออกกลาง และผ่านกลุ่มประเทศอาหรับไปยังยุโรป เครื่องเคลือบแต่ละชิ้นมีลายพิมพ์สถานที่ผลิตว่า ชางหนาน ภาษาอังกฤษเขียน China ภาษาฝรั่งเศสเขียน Chine แต่ออกเสียงเป็น China เหมือนกัน และนั่นคือที่มาของชื่อประเทศจีนที่ภาษาฝรั่งเรียก ไชน่า อันหมายถึงเครื่องถ้วยชามที่มาจากเมืองจีน

และนับแต่นั้น จิ่งเต๋อเจิ้นก็กลายเป็นศูนย์กลางการผลิตและจำหน่ายเ ครื่องเคลือบดินเผาที่มีชื่อเสียงที่สุดในจีนและในโล กจิ่งเต๋อเจิ้นตั้งอยู่ทางตะวันออกเฉียงเหนือของมณฑล เจียงซี ภาคกลางของจีน ซึ่งทุกวันนี้ชาวพื้นเมืองส่วนใหญ่ยังสืบทอดหัตถกรรม เครื่องเคลือบจากบรรพบุรุษอย่างเหนียวแน่น และยังดำรงชื่อเสียงมาจนปัจจุบัน

เครื่องเคลือบดินเผาที่มีลายครามสวย งามของเมืองจิ่งเต๋อ เจิ้นมีอายุยาวนานกว่าพันปี เป็นผลงานอันชาวเมืองและชาวจีนภาคภูมิใจยิ่ง โดยสะท้อนผ่านการตกแต่งเมืองด้วยเครื่องเคลือบดินเผา ในแทบทุกจุดของเมือง ไม่ว่าจะเป็นถนนหนทาง กำแพง สองข้างทาง โคมไฟ รูปปั้น ประติมากรรม และจิตรกรรมฝาผนัง ดูสวยงามไปทั้งเมือง โดยเฉพาะมังกรขนาดยักษ์ทำด้วยเครื่องเคลือบดินเผาสีส ันสวยงาม แวววาว ตระหง่านอยู่ที่ใจกลางเมือง

ที่สำคัญยังมีพิพิธภัณฑ์เครื่องเคลือบดินเผา สถานที่ให้ความรู้เกี่ยวกับประวัติความเป็นมาของเครื ่องเคลือบดินเผาและขั้นตอนการผลิต ตั้งแต่การนวดดิน วิธีปั้น การออกแบบแม่พิมพ์ ฝีมือลงสีลวดลาย การควบคุมความร้อนของไฟ ซึ่งแต่ละขั้นตอนต้องมีเทคนิคและเคล็ดลับในการทำถ้วย โถ โอ ชาม จาน ช้อน ไห ตั้งแต่สมัยโบราณจวบจนปัจจุบัน เหนืออื่นใด ในพิพิธภัณฑ์ยังมีการแสดงดนตรีคลาสสิคที่บรรเลงด้วยเ ครื่องดนตรีซึ่งทุกชิ้นทำจากเครื่องเคลือบดินเผาแห่ง จิ่งเต๋อเจิ้น